Newton’un hareket yasalarından biri, Latince orijinal metindeki tek kelimelik bir çeviri hatası nedeniyle yüzyıllardır yanlış anlaşıldı. Yeni yorum, fizik eğitiminde köklü değişikliklere yol açabilir.
Latince metindeki küçük fark büyük bir yanlışa yol açtı
300 yıl boyunca fizikte temel kabul edilen Newton’un birinci hareket yasası, Virginia Tech Üniversitesi’nden araştırmacı Daniel Hoek tarafından yapılan bir analizle yeniden gündeme geldi. Hoek, Newton’un 1687’de yazdığı Principia Mathematica adlı eserinin 1729’daki İngilizce çevirisinde yer alan “quatenus” kelimesinin yanlış yorumlandığını ortaya koydu.
“Unless” değil, “insofar”
Geleneksel çeviride bu kelime “unless” yani “–mezse” olarak çevrilmişti. Ancak araştırmaya göre kelimenin doğru karşılığı “insofar” yani “–dığı sürece” olmalıydı. Bu küçük fark, Newton’un yasasının anlamında önemli bir değişikliğe yol açıyor.
Eski çeviri, bir cisim üzerine dış kuvvet etki etmediği sürece hareketinin değişmeyeceğini söylerken; yeni yorum, cismin hareketinde bir değişikliğin yalnızca dış kuvvetlerle mümkün olabileceğini vurguluyor.
Bilim dünyası bu hatayı tartışıyor
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan çeşitli fizikçiler ve akademisyenler, bu düzeltmenin yalnızca bir dil hatası olmadığını, Newton’un düşünce sistemini daha doğru yansıtmak açısından kritik olduğunu belirtiyor. Özellikle hareketin doğası ve kuvvetin tanımı konularında yeni bir bakış açısı sunabileceği ifade ediliyor.
Ders kitapları değişebilir
Bu keşfin ardından birçok ülkede fizik ders kitaplarında düzeltmeler yapılması bekleniyor. Üniversiteler ve eğitim kurumları, klasik mekanik konularında bu yeni çeviriyle daha tutarlı bir anlatım için içerikleri gözden geçirebilir.
